Идэтин толору баһылаабыт биир дойдулаахпыт Никита Ноев

Тохсунньу 12 күнэ – Арассыыйаҕа борокуратуура үлэһитин идэлээх  күнэ. «Борокуруор» диэн тыл былыргы Римтан саҕахтанар. Биһиги дойдубутугар бу дуоһунас Петр I ыйааҕынан 1708 сылтан киллэриллибитэ. Арассыыйа импиэрийэтигэр сокуоннары, ыйыылары тутуһууну хонтуруоллуур эбээһинэстээх. Петр I 1722 сыл муус устар 27 күнүнээҕи ыйааҕынан борокуруор дуоһунаһа оччотооҕу судаарыстыбаннай былаас – Сенат үрдүнэн турар, ыраахтааҕыга быһаччы бэринэр үрдүкү соло быһыытынан биллэриллибитэ. Борокуратуура – былаас атын салааларыттан араарыллыбыт хонтуруол систиэмэтинэн буолар. Бу уустук идэни баһылаабыт, Алтантан төрүттээх биир дойдулаахпыт Никита  Ноев буолар. Норуот уоһуттан түспэт ырыалардаах, биллэр самодеятельнай мелодиспыт Валерий Власьевич Ноевтыын ини-биилэр оҕолоро.


Никита Никитич Ноев  орто оскуоланы Алтаҥҥа 1969 сыллаахха бүтэрээт, «Оскуола-производство-үрдүк үөрэх» дэбииһинэн хомсомуол путевкатынан Киров аатынан колхуос Алтаннааҕы биригээдэтигэр, “Баартыйа ХXIV сийиэһин аатынан” ыччат пиэрмэтигэр икки сыл үлэлээбитэ. Ол кэннэ Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын техникумугар салайар каадырдары бэлэмниир салааҕа үөрэммитэ.

Үөрэҕин бүтэрэн ЫБСЛКС Амматааҕы райкомун тэрийэр салаатын сэбиэдиссэйинэн, И.Я.Строд аатынан сопхуос Абаҕатааҕы отделениетын управляющайынан үлэлээбитэ. Хомсомуол кэмитиэтигэр үлэлиир сылларыгар олоҕун борокуратуура курдук эппиэтинэстээх эйгэҕэ аныырыгар Амматааҕы хомсомуол райкомун бастакы сэкирэтээринэн үлэлээбит, оччолорго баартыйа уобаластааҕы кэмитиэтин бэлитиичэскэй сырдатыы дьиэтин консультана Светлана Ефимовна Николаева ылыннарыылаах тыла-өһө төһүү күүс буолбута. Онон, инникигэ эрэллээх, хомсомуоллуу боччумнаах, кытаанах санаалаах эдэр киһи Ф.Э.Дзержинскэй аатынан Харьковтааҕы юридическэй институту 1981 сыллаахха ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрэн дойдутугар төннөн үлэ үөһүгэр түһэр. Борокуратуура эйгэтигэр бастакы хардыытынан Мэҥэ Хаҥалас оройуонун борокуруорун көмөлөһөөччүтүнэн ананыыта буолбута. Манна  Никита Никитич 2 сыл үлэлээбитэ. Куорсун анньыммыт, борокуруор үлэтин ымпыгын-чымпыгын этинэн-хаанынан билбит, эппиэтинэстээх эйгэҕэ уһаарыллыбыт 30-лаах эдэр киһи уһук хоту Дьааҥы улууһун борокуруорунан ананан биэс сыл үтүө суобастаахтык үлэлиир. Салгыы Өрөспүүбүлүкэ борокуратууратын аппараатыгар, СӨ борокуруорун үрдүкү көмөлөһөөччүтүгэр, СӨ айылҕа харыстабылын борокуруоругар тиийэ үүнэр. Өссө да үлэлиэх, ытык иэһин толоруох киһи командировкаҕа сылдьан саахалга түбэһэн бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсарга күһэллэр. Ол да буоллар, Никита Никитич сынньалаҥҥа бардым диэбэккэ уопсастыбаннай үлэнэн ыга ылсан үлэлиир. 2001 сыллаахха үөрэммит Алтанын орто оскуолатыгар попечителлэр Сэбиэттэрэ тэриллиэҕиттэн  президиумҥа киирбитэ, 2015 сылтан СӨ сэрии-үлэ, сэбилэниилээх күүстэр уонна быраабы араҥаччылыыр уорганнар бэтэрээннэрин Сэбиэтин солбуйааччы бэрэссэдээтэлинэн, президиум чилиэнинэн күн бүгүҥҥэ диэри бүтүн өрөспүүбүлүкэни хабан айымньылаахтык үлэлии олорор.

Маны сэргэ Никита Никитич Алтаммытыгар патриотическэй тыыннаах биир дойдулаахпыт, спонсор быһыытынан биллэр, нэһилиэк социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар бэйэтин кылаатын киллэрсэ, улахан тэрээһиннэргэ кыттыһа, көмөлөһө  олорор. Өр сыллаах эҥкилэ суох үлэтин туоһуларынан кини наҕараадалара буолаллар. Ол курдук, Арассыыйа борокуратууратын бэтэрээнэ, кини түөһүн «Алтан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо», «Сокуоҥҥа бэриниилээх буолуу 1 истиэпэнэ», «Арассыыйа бэтэрээннэрин хамсааһыныгар үтүөлэрин иһин» бочуоттаах бэлиэлэр, «Арассыыйа борокуратууратын 290 сыла», «Сойуус борокуратууратын 100 сыла», «Арассыыйа борокуратууратын 300 сыла», Р.А.Руденко аатынан мэтээллэр киэргэтэллэр.

Үйэ чиэппэрэ олоҕун борокуратуураҕа анаабыт, эппиэтинэстээх дуоһунаһын сокуон хараҕынан чиэстээхтик сүгэн кэлбит биир дойдулаахпытын Никита Никитиһы олохтоох дьаһалта аатыттан идэлээх күнүнэн истиҥник эҕэрдэлиибит. Эһиги курдук идэҕэ бэриниилээх, судаарыстыбаҕа куттал суоһаабат буоларын хааччыйар үлэһиттэр баалларын тухары олохпут уйгулаах, уопсастыба быраап өттүнэн көмүскэллээх буолара саарбахтаммат.

Татьяна АТЛАСОВА

Читайте дальше