Бүгүн өрөспүүбүлүкэ бары тыйаатырдарыгар “Триумф” диэн үс олимпиецтарбыт хайдах чыпчаалга тиийбиттэрин кэпсиир уус уран киинэ премьерата таҕыста. Бары спорду сэҥээрээччилэр, көҥүл тустуу сүгүрүйээччилэрэ бу киинэни күүппүттэрэ ыраатта. Улуу тренер Дмитрий Коркин аатырбыт иитиллээччилэрин ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт, быстах былаҕайга былдьаппатаҕа буоллар хайаатар да Олимпиада үрдүк пъедесталыгар туруохтаах, Дмитрий Петрович тапталлаах, элбэҕи эрэнэр иитиллээччитэ Николай Захаров-Сахаачча эмиэ баара. “Триумф” киинэҕэ Сахаачча оруолун Эмис нэһилиэгиттэн төрүттээх, «Бастыҥнар хамсааһыннара» Бүтүн Арассыыйатааҕы оҕо уонна эдэр ыччат хамсааһынын Саха сиринээҕи салаатын салайааччытын солбуйааччыта Александр Кузьмин толордо.
-Александр, Сахаачча оруолугар эһиги хайдах кэллигит?
—Миэхэ бу туһунан бастаан биир дойдулааҕым, Екатерина Петровна Новикова-Дьулуура эппитэ. Кини бэйэтэ айар куттаах киһи буолар. “Саша, эн Сахааччаҕа майгынныыгын. “Триумф” диэн киинэҕэ кастинг биллэрбиттэр дии, онно Сахаачча оруолугар оонньуоххун баҕарбаккын дуо” диэн эппитигэр хайдах эрэ улаханнык болҕомтоҕо ылбатаҕым. Көннөрү истэн кэбиспитим. Онтон саас ыччаттар “Муус устар” фестивалларыгар көрсө түстүбүт. Онно эмиэ тугу толкуйдаабыппын ыйытта уонна “Миэхэ хаартыскаҕын ыыт. Киинэҕэ кастиҥҥа үлэлэһэр админы билэбин” диэн эттэ. Мин хайдах “ээ чэ сөп” сөбүлэһэн хаарытскабын ватсабынан ыытан кэбистим. Ол оннук хаалла. Онтон икки күнүнэн арай эрийдилэр уонна “Режиссерга кэлэ сылдьыаххын наада” диэн эттилэр. Тиийбиппэр оонньуур артыыстары көрө сылдьаллар эбит. Режиссер Михаил Лукачевскай уонна японеһы оонньуур Сарыал Кириллин бааллар. Михаил миигин кытта кэпсэтэн көрөн баран, “Киинэҕэ оонньуоххун баҕараҕын дуо” диэн ыйытта. Мин итиччэ тиийэн баран, “баҕарабын» диэтим. Ол кэнниттэн “Чахчы майгынныыгын, ол гынан баран саастаах эбиккин” диэтэ. Онтон хас да хонон баран, арааһа икки нэдиэлэ буолан баран, арай эмиэ эрийдилэр уонна “бу сырыыга түөрт уол буолаҕыт, онтон талыахтара” диэтилэр. Ол гынан баран иккиэ буолан биэрдибит. Атын икки уол тоҕо эрэ кэлбэтэхтэр. Онно Үүнэр көлүөнэ тыйаатырыттан кэлэн анал педагог актерскай маастарыстыбаҕа тургутта. Сорудахтарынан оонньоон көрдөрдүбүт. Ол кэнниттэн педагог режиссерга “иккиэн үчүгэйдэр, бэйэн талан ыл” диэтэ. Дьэ ол кэнниттэн аҕыйах хонон баран кастинг дириэктэрэ эрийэн “Александр эйигин бигэргэттилэр, Сахаачча оруолун эн оонньуур буоллуҥ” диэтэ. Дьэ ити курдук бэйэбэр да соһуччу убаастыыр, сүгүрүйэр киһибин оонньуур буолан хаалбытым. Бу биллэн туран улахан эппиэтинэс буоллаҕа дии. Биир дойдулаахпын, аатырбыт тустуук Сахааччаны оонньуур. Онон төһө да артыыс анал үөрэҕим суоҕун иһин, туох баар кыахпынан, эппиэтинэс ылынан оруолбун толордум. Дьэ ону көрөөччүлэр бэйэлэрэ сыаналыахтара буоллаҕа.
—Чахчы улахан эппиэтинэс. Ол гынан баран эн спортан олох тэйиччи турар буолбатах киһи буоллаҕын дии. Онон оруол эйиэхэ чугас буолуохтаах дии саныыбын…
-Оннук буолуон сөп. Ол курдук аҕам миигин иккис кылаастан саҕалаан спорка, чуолаан тустууга сыһыарбыта. Онно биир түгэни олох өйдөөн хаалбыппын. Арай кыра кылааска үөрэнэ сырыттахпына, аҕам Эмискэ тустуу күрэхтэһиитигэр баран киирсэҕин диэн илдьэ барда. Оччолорго Олом Күөл учаастагар алын кылаас оскуолата баара. Биирдэ өйдөөбүтүм Эмискэ кулууп сценатыгар тэлгэммит маатка күрэхтэһэ сылдьар эбиппин. Туох да эрчиллиим суох буоллаҕа дии. Ол да буоллар бэйэм саастыы уолаттары кытта киирсии да киирсии. Биир уолу кыайдым, биирбин кытта дьэ тэбис тэҥҥэ киирсии. Онтон арай киһим миигин маат таһыгар таһааран анньан, кулууп сценатыттан көрөөччүлэргэ баран түстүм. Күлсүү бөҕө. Мин кыһыйан, ойон туран салгыы кииристим. Онно күрэхтэһии түмүгүнэн миэхэ “Саамай кэскиллээх тустуук” диэн анал номинация биэрбиттэрэ. Онтон ыла аҕам киэһэ дьарыгар сылдьар буолбутум. Кини уопсастыбаннай тренер быһыытынан бииргэ төрөөбүттэрбин, тастын убайдарбын тустууга дьарыктыыр этэ. Кыра учаастактан киирэн Эмискэ, Аммаҕа ыытыллар улуус күрэхтэһиилэригэр миэстэлэһэр, кыайыылары ситиһэр буолбуппут. Оччолорго Аммаҕа тустуу сайдан аҕай турар кэмэ. Михаил Степанович Скрябин старшай тренер этэ. Кини биһигини көрөн, Олом Күөлгэ алын кылааһы бүтэрээппитин Аммаҕа оҕо спортивнай оскуолатыгар ыҥырбыттара. Онно талааннаах тренердэргэ эрчиллэн өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ миэстэлэһэр этибит. Онон чахчы тустуу мин олохпор оруоллаах. Ол биллэн туран оруолбун толорууга көмө буолбута чуолкай.
-Дьэ бу киинэ кэнниттэн эйиэхэ олоххор туох эмит уларыйыы киирдэ дуо?
—Бу киинэҕэ уһуллан мин элбэҕи биллим диэххэ сөп. Уопут да буолла. Киинэни устуу диэн олох уустук үлэ эбит. Режиссер туох баар кыһалҕатын барытын бэйэтэ быһаара сылдьар. Түүннэри-күнүстэри үлэ. Онон мин тус бэйэм киинэни устуу уустук, ымпыктаах-чымпыктаах, киһиттэн улахан тулууру эрэйэр үлэ эбит диэн сыаналаатым. Мин бэйэм үөрэх эйгэтин үлэһитигэр бу эйгэ сонун буолла.
-Хайдах эбитий киинэҕэ уһуллар? Оруолум табылынна дии санаатын дуо?
-Дьэ хайдах оонньообуппун көрөөччү бэйэтэ быһаарыа буоллаҕа. Бэйэм оннук үчүгэйдик оонньоотум диэн этэр кыаҕым суох. Режиссер этэр туох баар сорудаҕын барытын толоро сатаатым. Олус уустук диэххэ наада. Холобура сценарийынан барытын үөрэтэн кэллэххинэ, оннук табыллыбат эбит диэн онно тута уларытыахтарын сөп. Ол иһин тылгын хос үөрэтэргэр тиийэҕин. Аны бэйэм бэркэ оонньоотум диэбитин хос дубль буолар. Онтон олох да хайдах эрэ буолла быһыылаах дии санаабыппыт, олох да бэрт буолла диэн буолар. Онон уопсайынан киинэҕэ уһуллуу уустук да, интэриэһинэй даҕаны. Сахаачча оруола бу киинэҕэ драматическай. Кини эдэр сааһыгар суорума суолламмыта кэпсэнэр.
-Онтон бу иннинэ биирдэ эмит уһулла сылдьыбытын дуо?
-Суох буоллаҕа дии. Арай испээктэргэ оонньуур этим. Аммаҕа үлэлии сылдьан тэрилтэлэр икки ардыларыгар ыытыллар уус уран самодеятельность күрэҕэр биир испиктээххэ бандьыыт Сутайкин оруолун толорбутум. Онон син артыыстыыр уопут баар диэххэ сөп. Өссө кыра сылдьан, аҕабыт туһуннарар кыра саалатыгар дьиэбитигэр бэйэбит боевик киинэ устубуппут баара. Онно артыыстаан бөҕө буоллаҕа дии. Убайбыт уһулбута. Биһиги маатка дьэ төкүнүһэ, охсуһа оонньоон. Ол устубут киинэбит билигин да баар буолуохтаах.
-Александр, махтал кэпсээнин иһин. Дьон-сэргэ бука “Триумф” киинэни чугастык ылыныа, сэҥээриэ диэн эрэнэбит. Үлэҕэр ситиһиилэри баҕарабыт.
“Амма олоҕо” хаһыат