Көмнөх түһэр көмүс күһүн бүтэһик күннэрин баттаһа Амма эбэ кэрэ кытылыгар турар Мээндиги нэһилиэгэр саха норуодунай суруйааччыта, драматург, прозаик Василий Васильев — Харысхал төрөөбүтэ 75 сылын көрсө кини пааматынньыга арылынна.
Бу тэрээһин туһунан хаһыат социальнай ситимнэригэр сырдаппыппыт. Бэлиэ тэрээһиҥҥэ Харысхал чугас доҕотторо Афанасий Владимиров, Николай Макаров, Саха театрыгар бииргэ үлэлэспит режиссер Руслан Тараховскай, оскуолаҕа бииргэ үөрэммит доҕотторо Аграфена Парфенова уонна Людмила Борисова истиҥ ахтыыларын, итиэннэ үбүлүөйү көрсө ханнык үлэлэр былааннаммыттарын бу ссылканан киирэн көрөөрүҥ, истээриҥ.
Хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр Вера Иванова суруйааччы Василий Егорович туһунан ахтыыта таҕыста.
Амма талааннаах суруйааччылара Дмитрий Наумов, Саргылаана Гольдерова - Саргы Куо, Зинаида Архипова уонна Дария Васильева - Амма Даайыс
Төрөөбүт норуотун туһугар өлөллөрүн да кэрэйбэккэ уот-сиэмэ буолбут саха саарыннарын ааттарын тилиннэриигэ күүскэ үлэлэспитэ. Саха театрын сценатыгар кини бөдөҥ испэктээктэрин «Эргиллиэм хайаан да» Гаврил Никифоров — Манньыаттаах уолун, «Бастыҥ хатыыта» Василий Никифоров — Күлүмнүүр, «Тэпсиллибэт үтүө аат» Илья Винокуров, «Учуутал» Михаил Алексеев, «Көмүөл» Хаҥалас Ксенофонтовтарын дьылҕаларын кэпсиир, нуучча театрыгар «Страсти по ямщику» – барытын биири да көтүппэккэ көрбүтүм. Ити кэми «Саха театрыгар Харысхал эпохата» диэн дэлэҕэ этиэхтэрэ дуо?! Саха сирин историятын дириҥник билэрэ, архыыптарга үлэлиирэ. Саха бастакы үөрэхтээх интеллигенциятын сырдык ааттарын тилиннэриигэ Саха сирин, Россия, тас дойду архыыптарыгар (АХШ, Япония, Кытай, Финляндия) тиийэ чинчийэн, үөрэтэн аан бастакынан уус-уран айымньы оҥорон, пьеса суруйан хаалларбыт улахан үтүөлээх, — диэн Вера Васильевна суруйар.
Быйыл Амматааҕы Преображенскай таҥара дьиэтэ тэриллибитэ 200 сылын бэлиэтиир. Бу сырдык үбүлүөй чэрчитинэн балаҕан ыйын 21 күнүгэр сарсыарда 8 чаастан Александр Невскэй аатынан чочуобуна дьиэтигэр литургия ыытылынна. Ол кэннэ А. Черемных аатынан оҕо искусствотын оскуолатыгар аҕабыыт Павел кыттыылаах үөрүүлээх тэрээһин буолла. Үбүлүөйдээх сыл биир дьикти түгэнинэн сыл-хонук өксүөнүн тулуйан Таҥара ийэтин мэтириэтэ көстүбүтэ буолар.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ Болугурдааҕы таҥара дьиэтин аҕабыыта Иван Заборовскай удьуордарыттан Амма олохтооҕо Анна Филиппова эһэтин Николай Иванович Заборовскай туһунан ахтыы оҥорбута.
Николай Иванович Заборовскай 1885 сыллаахха Новопокровка сэлиэнньэтин Ааллаах учаастагын аҕабыытын дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Аан дойду бастакы сэриитин кыттыылааҕа. Болугур оскуолата “Үйэттэн үйэҕэ” диэн 2013 сыллаах таһаарыытыгар суруллубутанан, “Болугур нэһилиэгин бас-көс дьоно үөрэххэ тардыһыыга баҕалара архыып үгүс докумуоннарыгар тиһиллибит. Ааллаахха турар Николаевскай таҥара дьиэтин аҕабыыта Иоанн Заборовскай 1902 сыллаахха сэтинньи 3 күнүгэр нэһилиэк олохтоохторун уопсай мунньаҕар оскуола аһыллыытын туһунан боппуруос туруорбут”. Николай Иванович Заборовскай – биһиги ийэбит ииппит аҕата, онтон оскуола аһыллыбытыгар 1907 сыллаахха Иоанн Заборовскай таҥара үөрэҕин учууталынан ананар. Кэлин 1918 сыллаахха Иоанн уолун Николай Иванович Заборовскайы учууталынан аныыллар. Кини 1922 сылга диэри үлэлээбит, — диэн Анна Васильевна ахтыытыттан быһа тардан бэчээттээтибит.
Хаһыат бэһис балаһатыгар Амма улууһугар туризм сайдыытын туһунан Катерина Новикова суруйда.
Для жителей республики наш район известен, как «Жемчужина Якутии», со своей прозрачной чистой рекой Амгой, цветком сардаана и земляникой. В Амгинский район туристы чаще всего приезжают на дикий отдых – кто-то останавливается у близких, а кто-то приезжает с палаткой и останавливается сразу на берегу реки. Особенно большое количество людей приезжает в июле и августе, именно в этот период созревает земляника, стоит отличная погода для купания, в лугах расцветает огненный цветок сардаана. Для полного комфортного пребывания туристов в Амге наши земляки стали строить и открывать туристические базы рядом с рекой Амгой. Общее количество баз отдыха в районе достигло 55 единиц, предоставляя туристам широкий выбор вариантов для размещения и отдыха, — диэн Катерина Дмитриевна бэлиэтээн суруйар.
Сэттис балаһаҕа Аммабыт айар куттаах хоһоонньуттара Сатаҕайтан Егор Андреев-Хоһуунай, Бөтүҥтэн Хотуйа сиэнэ, Чапчылҕантан Константин Захаров, Татыйаас, Алтантан Раиса Никифорова уонна Амматтан Матрена Барашкова хоһоонноро бэчээттэннилэр. Маны таһынан оҕо суруйааччыта Дария Васильева — Амма Даайыс “Оҕо көрдөөх саҥатынан…” диэн кырачааннар саҥалара таҕыста.
Күндү ааҕааччыларбыт, «Амма олоҕо» хаһыакка бүгүҥҥүттэн алтынньы 14 күнүгэр диэри чэпчэтиилээх сурутуу саҕаланна. Улуускут олоҕун сырдатар соҕотох хаһыаккытыгар сурутарга тиэтэйиҥ.
Вера ИВАНОВА.