Дьокуускай куоракка бүгүҥҥү тыа сирин кыһалҕаларын кэлимник дьүүллэһэр аналлаах «Тыа сирэ – омук дьылҕата» диэн уопсастыбаннай форум тэриллэр. Форумҥа тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии-хамсыы сылдьар дьон, тыа сирин үөрэҕириитин уонна култууратын үлэһиттэрэ, общественниктар, депутаттар, туһааннаах министерстволар исписэлиистэрэ уо.д.а. кыттыыны ыллылар. Бу форумҥа Амма улууһуттан уопсастыбанньыктар Анна Шишигина, Алексей Карманов уонна Эмис нэһилиэгин баһылыга Прокопий Бубякин сырыттылар.
“Сүрдээх киэҥ далааһыннаах тэрээһин буолан ааста. Икки күн устата баран, хас биирдии секцияларынан киэҥ кэпсэтиилэр таҕыстылар, дьон санаатын сайа эттэ. Ол курдук бастакы секция “Олох усулуобуйатын тупсарыы” диэн. Манна тыа сиригэр дьон олорор усулуобуйатын тупсарыыга ыытыллар үлэ, нэһилиэк олохтоохторугар, баар исписэлиистэргэ, эдэр ыалларга толору хааччыллыылаах дьиэни тутуу боппуруоһугар туох экономическай, социальнай, хаһаайыстыбаннай механизмнар баар буолуохтарын сөбүн, оскуола, детсад, суол тутуута, кииннэммит ититии, газ линиятын тардыы, баанньыгынан хааччыллыы курдук боппуруостары хайдах быһаарыахха сөбүн туһунан кэпсэттилэр. Иккис секция “Оҥорон таһаарыыны сайыннарыы” диэн. Бу секция кыттыылаахтара сүөһүнү, сылгыны иитиигэ, сир оҥоһуутугар көрүллэр субсидиялар механизмнарын дьүүллэстилэр. Нэһилиэккэ эттэн, үүттэн оҥоһуллар бэйэ бородууксуйатын сайыннарыы, оҥорон таһаарыы атын көрүҥнэрин киллэрии күүһүрэригэр, нэһилиэккэ тыа хаһаайыстыбатын үлэтин тэрийии правовой боппуруостарыгар санаа атастаһыыта буолла. Билигин нэһилиэктэргэ кооперациялааһын уустуктарын туһунан эмиэ кэпсэттилэр. Үһүс секция “Нэһилиэк өйө-санаата” диэн. Мин манна сырыттым. Нэһилиэк оҕото, ыччата, олохтооҕо төрөөбүт нэһилиэгэр тардыһыылаах, төрөөбүт дойдутун историятынан киэн туттар дойдумсах буоларын иитии үлэтэ, нэһилиэк былыргы уонна аныгы историятын, чулуу дьонун олоҕун бар дьон билиитигэр таһаарыы, култуура дьиэлэрин үлэтин күүһүрдүү, ыал элбииригэр үлэ ыытыы, оскуола, детсад үлэтин хаачыстыбатын таһымнаах оҥоруу туһунан ырытыстыбыт. Элбэх киһи санаатын эппитэ. Онтон төрдүс “Нэһилиэк тутула” диэн секцияҕа олохтоох бэйэни салайыныыны көмүскээһин боппуруостара, арктическай улуустар проблемаларын дьүүллэһии, кырыы нэһилиэктэри киһи ахсаанынан үбүлээһинтэн хайдах төлөрүтэбит, тыа сирин учууталынан, эмчитинэн, култуура үлэһитинэн хааччыйар наадатыгар орто уонна үрдүк үөрэх кыһаларыгар аадырыстаах миэстэлэри киллэрии кыаллыа дуо, куораттан, улуус кииниттэн дьону көһөрөн таһаарыы суолларын тобулуу уонна да атын турар кыһалҕалар туһунан кэпсэтии буолла. Уопсайынан мин бэйэм бу форумна сылдьан баран дьон өй-санаа өттүнэн сайдыыта үрдээбит диэн сыаналаатым. Этии-тыыныы бөҕө. Тыа сириттэн тэйии баран эрэрэ, дьон киин сиргэ көһүүтэ дьону чахчы долгутара көстөр. Төрүт дьарыктан тэйэн эрэрбит, дьон оҕолорун үөрэттэрэ диэн ааттаан, эбэтэр оһох оттор кыһалҕаттан куотан куоракка көһөр, ол түмүгэр төрүүр оҕо ахсаана аччаан иһэр. Оскуолаларга выпускник аҕыйаан, сорох оскуолаларга олох да суох буолбута долгутар. Нэһилиэктэргэ сүөһүлээх дьон аҕыйаан, сааһыран кыайан көрбөт буолан нэһилиэктэргэ сүөһү букатын да эстэр турукка киирбитэ эмиэ элбэх киһини мунчаардар. Бу кыһалҕаттан сорох улуустар кооператив диэн тэринэн, онно чааһынай ыалтан ынах сүөһүлэрин ылан көрөллөрүн уопут быһыытынан пленарнай мунньахха үллэһиннилэр. Кэпсэтиилэр икки күн устата тиргиччи буоллулар. Форумҥа ыччат элбэҕэ да суох буоллар, ис сүрэхтэриттэн ыалдьааччылар баалларыттан үөрдүм. Кинилэр өссө хаалан, туспа кэпсэтэн , атырдьах ыйыгар Горнай Маҕараһыгар мустарга быһаарыммыттар. Онон тыа сирин сайдыытыгар, кини инники дьылҕатыгар олус дириҥ, киэҥ ис хоһоонноох кэпсэтиилэр тахсан, ол түмүгүнэн резолюция ылыллан, ол этиилэри үөһэ турар салалтаҕа киллэриэхтээхтэр”, — диэн Анна Зиновьевна сырдатта.
“Амма олоҕо” хаһыат