Сэтинньи ый сахаларга баай барыылаах Байанай ыйынан билиниллэр. Эдэр туристар станциялара Байанай ыйын үгэс буолбут “Эдэр булчут” диэн Амма улууһун оскуолаларын икки ардыгар ыытыллар күрэхтэһиинэн арыйда.
Быйыл тэрээһиммитин халлаан сылааһын баттаһан былааннаабыппыт күһүҥҥү сынньалаҥ, идэһэ, муҥха кэмигэр түбэһэн улуус оскуолаларыттан баара-суоҕа үс хамаанда кытынна. Ол да буоллар күрэхтэһии, буоларын курдук, үрдүк тыҥааһыннаахтык, өрө күүрүүлээхтик ааста. Болугуртан “Тыа оҕолоро” (салайааччы Шестаков Прокопий Иванович), Чакыртан “Дьөһөгөй” (салайааччы Матвеев Тихон Михайлович) уонна эдэр туристар станцияларыттан “Легион” (салайааччы Дьячковский Егор Афанасьевич) кытыннылар.
Быйылгы күрэхтэһиибит уратыта диэн оҕолор күрэх саҕаланыыта бэйэлэрэ “Күбээйи” күөлгэ туу үттүлэр уонна киэһэлик баай Байанай төһө мунду өлүүлээбитин көрдүлэр. Урукку сылларга ох саанан ыттарар эбит буоллахпытына, быйыл үҥүү (копье) быраҕарга куоталаһыннардыбыт. Күрэхтэһиибит хамаанданы билиһиннэрииттэн саҕаланна. “Дьөһөгөй” хамаанда Байанай алгыһынан, булчут үҥкүүтүн толорон, күүстээхтик турунан кэлбиттэрин көрдөрдүлэр. Тэрээһиммит иккис түһүмэҕэ “Булка хомунуу” эстафета буолар. Манна Болугур “Тыа оҕолоро” хамаандата Чакырдартан 5 сөкүүндэнэн биэтэккэ эрдэ кэлэн кыайыылаах таҕыстылар. Үҥүүнэн сыалы табыыга Болугурдар эмиэ күннээтилэр. Онтон, дьэ, элбэх бэлэмнэниини эрэйэр “Булчут сатабыла” түһүмэх буолар. Манна оҕолор мас эрбээн, хайытан уот оттуохтаахтар, ойбон тэһэн, уу баһан уу оргутуохтаахтар. Хайа хамаанда бастакынан уута оргуйбут кыайыылаах тахсар. Бу түһүмэххэ оҕолор сатабылларын, билэр албастарын, мындырдарын туһанан, хамаанданан сомоҕолоһуулаахтарын көрдөрдүлэр. Чакырдар салайааччыларын ньиргиэрдээх дьаһайыытынан, үөрэппит үөрүйэҕин барытын туһанан “Дьөһөгөй” хамаанда 24 мүнүүтэнэн уутун оргутан бидилиттэ. Ханнык баҕар булчут, тыа киһитэ маҥан хаарга суолу сатаан ааҕар, билэр буолуохтаах. Ол курдук кыыл суолун, саҥатын билиини тургутар викторинаҕа “Дьөһөгөйдөр” иннилэрин биэрбэтилэр. Айылҕаны кэтээн көрөр, тыаҕа-хонууга элбэхтэ сылдьалларын көрдөрдүлэр. Күрэхтэһиибит бүтэригэр оҕолор сарсыарда үппүт тууларын бэрэбиэркэлээтилэр. “Легион” хамаанда 1 киилэ 180 гр көмүс хатырыктаах мундуну тутан үөрдүлэр. Күрэхтэһии түмүгүнэн Чакыр “Дьөһөгөй” хамаандата бастаата, Болугуртан “Хоһуун” хамаанда иккистээтэ, “Легион” хамаанда үһүстээтэ.
Күрэхтэһии кыттыылаахтара уонна хамаанда салайааччылара мэтээлинэн, бултка туттуллар бириистэринэн наҕараадаланан үөрдүлэр-көттүлэр. Кыттыбыт оскуолаларга махталбытын тиэрдэбит. Куруук да олоххо көхтөөх буола турун, оҕолору өбүгэ саҕаттан кэлбит мындырга, сатабылга үөрэтэ сылдьын.
Анна ЧАПРИНА, Эдэр туристар станцияларын методиһа