Амма оройуонугар 28-с төгүлүн ыытыллар тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарааччыларын үлэлэрин түмүгүн таһаарар, атыыны-эргиэни оройуттан тутар тэрээһин быйыл сэтинньи 16 күнүгэр ыытыллыа. Бастакы бырааһынньык улуус оччотооҕу баһылыга Дмитрий Наумов салататынан 1996 сыл сэтинньи 15 күнүгэр тэриллиэҕиттэн олохтоохтор биир саамай кэтэһэр, эрдэттэн бэлэмнэнэн кэлэн кыстыыр астарын булунар тэрээһиннэригэр кубулуйда. Тэрийээччилэр бырагыраамаҕа сыл ахсын саҥаттан саҥа сүүрээннэри киллэрэр буоланнар быйыл даҕаны сэргэх күн буолара күүтүллэр.
“Идэһэ” бырааһынньыгын тэрийэр хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччы Ион Кононов иһитиннэрбитинэн, быйыл урукку сылларга курдук, хаһаайыстыбаларынан көһөн киирэн күрэхтэр ыытыллыахтара суоҕа. Ол оннугар Дойдуга дьиэ кэргэн сылынан “Саха ыалын сандалы остуола” диэн дьиэ кэргэн күрэҕэ ыалдьыттар болҕомтолорун тардыа. Хас биирдии нэһилиэктэн хаһаайыстыбалаах ыаллар кыттаннар идэһэлэриттэн, бэйэ оҕуруотун аһыттан, бултаабыт бултарыттан ас эгэлгэтин астаан киллэрэн бар дьон иннигэр көрдөрүөхтэрэ, кэпсиэхтэрэ.
“Идэһэ” бырааһынньыгын биир саамай күүтүүлээх, ыһылаах-хаһыылаах тэрээһинэ – спортивнай көрүнэргэ куоталаһыы эмиэ арыый уларыйан, баҕалаах дьон, кэлбит ыалдьыттар бука бары кыттар кыахтаныахтара. Кууллаах бурдугу тиэммит сыарҕаны соһууга кыайыылаах “Идэһэ бырааһынньыгын саамай күүстээх киһитин” аатын сүгүө уонна сыаналаах бирииһинэн бэлиэтэниэ.
-“Идэһэ” бырааһынньыга диэн – аммалар олохсуйбут үтүө үгэспит. Маны аҥардас бырааһынньык эрэ курдук сыаналыыр тутах. Бу күн биһиги сүүстэрин көлөһүнүн тобуктарыгар аҕаан, сылы эргиччи тыа хаһаайыстыбатын эриирдээх-мускуурдаах үлэтигэр буһар-хатар дьоммутун бэлиэтээһин, ону тэҥэ кинилэр үлэлээн-хамсаан ылбыт бородууксуйаларын батаралларыгар, үп киллэринэллэригэр кыах биэрии, нэһилиэнньэни олохтоох, экологическэй өттүнэн “ыраас” аһынан-үөлүнэн хааччыйыы буолар. Ол тэҥинэн сыл ахсын буоларын курдук, 10 номинациябытын: бастыҥ баһылыкка, хаһаайыстыба бэрэссэдээтэлигэр, сылгыһыкка, КФХ, исписэлиискэ, астыыр-үөллүүр промышленность үлэһитигэр, кэтэх хаһаайыстыбалаахха, тракторист-механизаторга туттарыахпыт. Маны сэргэ, быйыл от үүнүүтэ мөлтөх буолан улуус баһылыга Степан Кузьмин окко бастыҥ көрдөрүүлээх нэһилиэктэргэ уопсайа 6 мөл. солк.суумалаах бириистээх күрэх биллэрэн турар. Ол түмүгэ тахсан кыра уонна улахан нэһилиэнньэлээх диэн арааран икки бастаабыкка бириистэрин туттарыахпыт. Итиэнннэ үгэс быһыытынан кэлбит ыалдьыттарга итии миин, сылаас чэй бэлэмниэхпит. Онон ким даҕаны кураанах илиилээх барыа суоҕа, бары өттүк харалаах, илии тутуурдаах дьиэлиэхтэрэ диэн бүк эрэнэбит,- диэн Ион Семенович этэр.
Быйылга “Идэһэ” бырааһынньыгын өссө биир саҥа сүүрээнэ — туорт астааччыларга туспа күрэх тэриллиэ. Саха ыалын идэһэлэниитин толору арыйар көстүүлээх бастыҥ туортар харчынан бириэмийэлэниэхтэрэ. Бу туһунан сиһилии “Мин бисинэһим” киинтэн ыйыталаһыахха сөп.
“Амма олоҕо” хаһыат.
Матырыйаалга сайтан урукку сыллардааҕы «Идэһэ» бырааһынньыгын хаартыскаларын туһанныбыт.