Эмис нэһилиэгэр өр сыл медицинскэй сиэстэрэнэн үлэлээбит, тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ, СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна Сентябрина Уварова төрөөбүтэ 90 сылыгар анаммыт “Үтүө ааттаах үлэһит киһи” диэн сиэстэрэлэр күрэхтэрэ бэрт сэргэхтик биэс түһүмэхтээх буолан ааста. Дьэ сиэстэрэлэр хайдах бастыҥы быһаарсар эбиттэрий, ким кыайыылаах таҕыста?
Бэйэтин билиитинэн, үтүө санаатынан дьон ытыктабылын, тапталын, сүгүрүйүүтүн ылбыта Сентябрина Михайловна Уварова баара буоллар 90 сааһын томточчу туолуо эбит. Ол гынан баран кини төһө да биһиги ортобутугар суох буоллар, көччөх гынан көтүппүт күндү оҕолоро Арассыыйаҕа биллэриллибит Дьиэ кэргэн сылыгар бары түмсэн, аймахтарын түмэ тардан ийэлэрэ 90 сааһын дойдуларыгар олус таһымнаахтык бэлиэтээн аастылар. Сентябрина Михайловна 35 сыл устата Эмис нэһилиэгэр сиэстэрэнэн, 25 сыл сыл устата профсоюз бэрэссэдээтэлинэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Кини бу үлэлиир кэмигэр бэйэтин билиитинэн элбэх киһини ыарыытын чэпчэппитин, сөптөөх диагноһы туруоран атахтарыгар туруорбутун туһунан элбэх киһи махтана аҕынна. Бу киэһэ кини оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ бары кэлэн нэһилиэк олохтоохторун үөртүлэр. Өссө улахан кыыһа, РФ уонна СӨ доруобуйатын харыстыбалын туйгуна, Дьокуускайга “Лотос” чааһынай клиника салайааччыта Мария Габышева үрдүк таһымнаах быраастары таһааран сарсыарда эрдэттэн олохтоохтору буор босхо көрдүлэр. Ол курдук травмотолог-ортопед быраас, РФ уонна СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, үрдүк категориялаах быраас Веревкин Виктор Сергеевич, отоларинголог быраас, профессор, медиинскэй билим доктора, РФ уонна СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна Лебедева Наталья Афанасьевна, невролог быраас, профессор, медицинскэй билим доктора, РФ уонна СӨ Доруобуйатын харыстабылын туйгуна Попова Татьяна Егоровна, кардиоревматолог, үрдүк категориялаах быраас, РФ уонна СӨ Доруобуйатын харыстыбалын туйгуна Григорьева Ганна Васильевна, үрдүк категориялаах УЗИ бырааһа, СӨ Доруобуйатын харыстабылын туйгуна Неустроев Василий Егорович. Олохтоохтор кэлбит быраастарга махталлара муҥура суох, олус үчүгэйдик чинчийбиттэрин, чахчы да үрдүк таһымнаахтарын бэлиэтээтилэр уонна биир дойдулаахтарыгар Мария Васильевнаҕа махталларын эттилэр. Кэлбит да быраастар коллегаларын дойдутун дьонун астыммыттарын, элбэх киһи кэлэн көрдөрбүтүн, хас биирдиилэрэ 30-чаҕа тиийэ киһини приемнаабыттарын, хас биирдиилэригэр ыарыыларынан көрөн анааһыннары оҥорбуттарын, сүбэлэри биэрбиттэрин, маныаха нэһилиэнньэ доруобуйата оннук быстар мөлтөх буолбатаҕын бэлиэтээтилэр. Эмис дьоннорун аатыттан махталын биллэрэн туран, СӨ култууратын туйгуна, Сентябрина Михайловна кийиитэ Маргарита Уварова дьиэ кэргэнин аатыттан «Элиэтиир хоһуун» диэн атынан сынньатар турбазаларыгар путевканы «Лотос» клиника кэлэктиибигэр, кылаабынай быраас Ганна Васильевнаҕа туттарда.
Дьэ онтон кулууп дьиэҕэ истиҥ киэһэ буолан ааста. Күрэх кыттааччыларын биэс киһиттэн састааптаах дьүүллүүр сүбэ сыаналаата. Бэрэссэдээтэлинэн Амма улууһун киин балыыһатын сүрүннүүр медсестрата, СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна Марфа Пинигина үлэлээтэ. Күрэх биэс түмүмэҕинэн барда. Ол курдук кыттааччылар бэйэлэрин билиһиннэрдилэр, билиилэрин тургуттулар, дьиэтээҕи сорудах быһыытынан иллэҥ кэмнэригэр тугунан үлүһүйэллэрин көрдөрдүлэр, бастакы көмөнү хайдах оҥорорго бэриллибит боппуруостарга эппиэттээтилэр уонна түмүккэ медицинскэй таҥаһы көрдөрөн, тоҕо маны талбыттарын быһаардылар. Дьэ бу түһүмэхтэри кыттааччылар бары да бэрт эрэллээхтик туораатылар.
Түмүккэ “Кэскиллээх эмчит” анал ааты Эмис учаастактааҕы балыыһатын сиэстэрэтэ Эльза Лебедева ылла, ону кытта “Көлүкэчээн” эбэлэр түмсүүлэрэ бэйэлэрин бириистэрин тутта. “Идэтигэр бэриниитин иһин” анал ааты Амма нэһилиэгин “Радуга” уһуйаан гигиениһэ Акулина Константинова ылла уонна Константиновтар аймах эмиэ бэйэлэрин бириистэрин эмиэ анаатылар. Үһүс миэстэни Дьокуускай куорат “Лотос” чааһынай клиника сиэстэрэтэ Оксана Кривошапкина ылла уонна өссө саала иһигэр мустубут дьон куоластааннар “Көрөөччүлэр биһирэбиллэрэ” саамай сыаналаах анал аат хаһаайкатынан буолла. Киниэхэ аймахтара эмиэ эҕэрдэлээн туран бэйэлэрин бэлэхтэрин туттардылар. Иккис миэстэҕэ Эмис учаастактааҕы балыыһатын сиэстэрэтэ Айыына Рожина таҕыста. Айыынаҕа бэйэтин харчынан бирииһин “Эрэкэ-дьэрэкэ” фольклорнай бөлөх салайааччыта Матрена Владимирова анаата. Маны сэргэ кини «Лотос» клиникаҕа дириҥ махталын тириэрдэн туран эмиэ бэйэтин бэлэҕин дириэктэр Мария Габышеваҕа туттарда. Дьэ онтон Эмискэ бастакынан ыытыллыбыт сиэстэрэлэр күрэхтэригэр кыайыылаах аатын Амматааҕы “Сардаана” уһуйаан гигиениһэ, медицинскэй сиэстэрэнэн 40-тан тахса сылын үлэлиир Марина Стручкова ылла. Бары бириистээх миэстэҕэ тиксибиттэр анал өйдөбүнньүк бэлиэнэн уонна Сентябрина Михайловна оҕолоро, сиэннэрэ туруорбут бириистэринэн наҕараадаланнылар.
“Ийэбитигэр ананан ыытыллыбыт тэрээһин үрдүк таһымҥа ааспытыттан үөрэбит уонна кэлэн кыттыбыт дьоҥҥо, дьүүллүүр сүбэҕэ, Амма улууһун киин балыыһатыгар, бары тэрийсиигэ күүс-көмө буолбут дьоммутугар барыларыгар дириҥ махталбытын тириэрдэбит. Бүгүн дьон кэлэн ийэбит туһунан сылаас тылынан ахтыбыттара истэргэ наһаа үчүгэй. Ийэбит барахсан үлэтигэр олус бэриниилээх этэ. Түүннэри –күннэри сылдьара. Ону сэргэ профсоюз бэрэссэдээтэлэ буолан нэһилиэк олоҕор көхтөөх кыттыыны ылара. Аны олус үчүгэйдик иистэнэрэ, кыһыҥҥы таҥаспытын барытын тигэрэ. Нэһилиэгин да дьонугар элбэхтик түүлээх таҥастары тикпитэ. Оҕолорун, сиэннэрин туһа диэн кыһаллара, кинилэр тустарыгар ыалдьара. Ийэбитин биһиги бары биэс оҕо сылаастык ахтабыт. Кини олорбут олоҕо барыбытыгар холобур буолар”, — диэн этэр кыыһа, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Раиса Захарова.
Бу киэһэ Сентябрина Михайловна оҕолоро ийэлэрин кытта өр кэмҥэ тэҥҥэ өйөһөн үлэлээбит медицинэ бэтэрээннэригэр, биир дойдулаахтарыгар дириҥ махталларын биллэрэн санаторийдарга путевканы туттарбыттарын олохтоохтор дохсун ытыс тыаһынан көрүстүлэр. Бэйэлэрин эҕэрдэлин, сылаас ахтыыларын Эмис тыа сирин түөлбэтин баһылыга Прокопий Бубякин, СӨ уонна РФ доруобуйа харыстабылын туйгуна Сулустаана Алексеева, СӨ доруобуйатын харыстабылын үтүөлээх үлэһитэ, РФ уонна СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна Клавдия Стручкова, Амма улууһун бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, өр сыл Эмис нэһилиэгэр баһылыгынан үлэлээбит Мария Захарова тириэртилэр. Прокопий Петрович нэһилиэккэ, олохтоохтор доруобуйаларын туһугар оҥорор көмөтүн иһин Мария Васильевнаҕа “Эмис нэһилиэгин киэн туттуута” диэн бэлиэни туттарда.
“Үтүө ааттаах үлэһит киһи” диэн ааттанан ыытыллыбыт медицинскэй сиэстэрэлэр күрэхтэрин Софья Соловьева, Наталья Михайлова, Саргылана Захарова, Игорь Болтунов, “Көлүкэчээн” , “Далбар Хотун” ансаамбыллар ылбаҕай ырыаларынан киэргэттилэр.
“Амма олоҕо” хаһыат