Сатаҕай нэһилиэгэр улуус биир күүстээх дуобатчыта, элбэх күрэхтэр кыайыылаахтара, үгүс оҕону дуобат эйгэтигэр эрчийбит, наставник- учуутал Иван Егорович Неустроев төрөөбүтэ 80 сылыгар, Сатаҕай нэһилиэгэр нуучча дуобатыгар улуустааҕы күрэхтэһии буолла. Арассыыйаҕа дьиэ-кэргэн сылынан күрэҕи Иван Егорович дьиэ-кэргэнэ, оҕолоро, сиэннэрэ тэрийистилэр, бириистэри туруордулар.
Күрэххэ барыта 10 нэһилиэктэн 70 кыттааччы, 14 салайааччы уонна күрэҕи тэрийэр улуус бэрэстэбиитэллэрэ бааллар. Күрэхтэһии сэттэ дуосканан 15-тии мүнүүтэҕэ кииристилэр. Кыттааччылары нэһилиэк баһылыга Алексей Шишигин эҕэрдэлээтэ. Сатаҕайтан саамай ыраах сытар нэһилиэктэртэн Сулҕаччыттан, Өннүөстэн кэлбиттэригэр махтанна. Иван Егорович үөрэппит, ииппит көлүөнэтэ олох оскуолатын ааспыттарын, иитиллибиттэрин, успуорка уһуйуллубуттарын бэлиэтээтэ уонна үөрэппит учуутала Иван Егорович киһи киһитэ, дьиҥнээх учуутал буоларын олус истиҥник аҕынна. Ону сэргэ күрэх үөрүүлээх аһыллыытыгар улуус успуордун кэмитиэтин бэрэстэбиитэллэрэ эҕэрдэ тылларын тириэртилэр, Иван Егорович улахан уола Иван Неустроев, кыыһа Вероника Неустроева уонна бииргэ төрөөбүт балтын уола Александр Стручков аҕаларын туһунан истиҥ ахтыыны оҥордулар.
“Сылын аайы күрэхтэһиини элбэтэн иһэбит. Былырыын Петр Дмитриевич Неустроев бирииһигэр өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэхтэһиибит Бөтүҥ нэһилиэгэр буолан ааспыта уонна сайын Болугурга Николай Петрович Максимов кэриэһигэр буолбут күрэхтэһиигэ сүүстэн тахса киһи өрөспүүбүлүкэбит араас муннуктарыттан кэлэн кыттыбыттара. Бу күрэххэ уонтан тахса гроссмейстр кэлэн кыттыбыта күрэхтэһии таһымын үрдэппитэ уонна биһиги Аммабыт улууһа дуобат туоната буоларыгар эрэли үөскэппитэ. Дуобат хонуутун оонньуутугар киэн туттар эдэр оҕолорбут тахсан иһэллэр. Гроссмейстербытынан Андрей Федотовынан, биһиги оҕолорбут Арассыыйа уонна аан дойду таһымыгар тахсан ситиһиилээхтик күрэхтэһэн Аммабыт аатын ааттаталларыттан киэн туттабыт. Бүгүн энтузиаст Неустроев Иван Егорович аатын үйэтитиигэ күрэх ыытыллара ытыктабыллаах. Бу курдук нэһилиэк аайы энтузиаст киһи баар буоллаҕына, дуобат күрэхтэһиитэ хаһан даҕаны симэлийиэ суоҕа”, -диэн этэр Амма улууһун дуобат федерациятын бэрэссэдээтэлэ Михаил Архипов уонна күрэх кыттыылаахтарыгар “ким күүстээх, дьулуурдаах, мындыр өйдөөх, дьарыктаах кыайарыгар” диэн баҕа санаатын тириэртэ.
Буоларын курдук күрэхтэһии олус тыҥааһыннаах буолла. Хас биирдии хамаанда кыайыыга эрэллээх кэлбитэ күрэхтиһиини сытыырхатта. Куруутун инники күөҥҥэ сылдьар Бөтүҥ, Эмис, Чакыр нэһилиэктэрин хамаандалара чаҕылхайдар, бэлэмнээхтэр, кыайыыга дьулуурдаахтар. Ол курдук түмүккэ 1 миэстэ Чакыр хамаандата, 2 миэстэ Эмис, 3 миэстэ Соморсун нэһилиэгин хамаандалара буоллулар. Маны сэргэ “Эдэр кэскиллээх оонньооччу”, “Аҕам саастаах оонньооччу”, “Элбэх кыайыылаах” диэн дьахталларга, эр дьоҥҥо уонна “Түргэн кыайыы” диэн биһирэбил бириистэр олохтоннулар. Күрэхтэһии биир сонун бирииһинэн сэттэ дуоска кыайыылаахтарыгар сэрэбиэй буолла. Манна Сатаҕай нэһилиэгин өр сылга салайбыт Семен Давыдов кэргэнэ Октябрина Давыдова уонна оҕолоро туруорбут харчынан бириистэрэ Эмистэн Алексей Ильич Гаврильевка түбэстэ. Иван Егорович ууска уһуйбут үөрэнээччитэ, норуот маастара Алексей Скрябин оҥорбут ураты тыыннаах хомуһун тоҕуста оонньоон хотторууну билбэтэх, муҥутуур кыайыылаах Чакыр нэһилиэгиттэн Анна Ларионова ылла.
“Дьэ өр түбүгүрбүт, сүүрбүт-көппүт, тэрийбит тэрээһиммит убайбыт Уйбаан Дьөгүөрэбис Неустроев аатын үйэтитэр дуобакка күрэхпит түмүктэннэ, силигэ ситтэ, үгүс үөрүүнү, өрөгөйү бэлэхтээтэ! Сатаҕайбыт дьоно-сэргэтэ түмсэммит күрэхтэһээччилэрбит үөрбүттэрин, астыммыттарын көрдүбүт -иһиттибит. Бу тэрээһиҥҥэ спонсордаабыт Уйбаан Дьгүөрэбис тапталлаах кэргэнигэр Мария Семеновнаҕа, оҕолоругар Оксанаҕа, Вероникаҕа, Михаилга, Иваҥҥа, Владимирга бары дьиэ кэргэттэригэр, нэһилиэкпит баһылыгар Алексей Шишигиҥҥэ, нэһилиэк дьаһалтатын, орто оскуолабыт, олохтоох оҕону иитэр — сайыннарар кииммит, нэһилиэги итиинэн-уунан хааччыйар тэрилтэбитигэр, бибилэтиэкэ- музей, ветеринарнай учаастак, олохтоох почта отделениятын бары кэлэктииптэригэр, Семен Данилович Давыдов кэргэнигэр Октябрина Вадимовнаҕа уонна оҕолоругар, Варвара, Артур Яковлев дьиэ кэргэттэригэр дириҥ махталбын тириэрдэбин. Махталбын тириэрдэбин Иван Егоровиһы кытта бииргэ үлэлээн ааспыт бэтэрээн учууталларга, үөлээннээхтэригэр, доҕотторугар, уран — уус норуот маастардарыгар, уус идэтигэр уһуйбут оҕолоругар, оскуолаҕа үөрэппит оҕолоругар бука барыгытыгар барҕа махтал тылларын тиэрдэбит. Эһиги үбүлээбит, олохтообут бириистэргит кыайыы өрөгөйүн билбит кыайыылаахтарга, олохтоммут анал аат хаһаайыннарын илиилэригэр туттарылыннылар. Эһиэхэ барыгытыгар ис сүрэхтэн тахсар үтүө тыллары этэбит, барҕа махтал тылларын аныыбыт”- диэн С.Д. Давыдов аатынан эти-сиини чэбдигирдэр киин спортинструктора Гаврил Орлов үөрүүтүн биллэрэр.
Улууспут биир улахан күрэҕэ түмүктэннэ. Күрэхтэһии буоларын курдук мөккүөрдээх. Ол иһин успуорт баар, ким бэлэмнээх, дьулуурдаах, түмсүүлээх хайаан да кыайыылаах буолар. Эһиил дуобат хонуутугар көрсүөххэ диэри!
Христина СКРЯБИНА