Быйыл саха норуотун тапталлаах ырыаһыта, талааннаах ырыа айааччыта Валерий Ноев төрөөбүтэ 85 сыла. Бу бэлиэ даата чэрчитинэн бэҕэһээ Ф. Потапов аатынан норуот айымньытын дьиэтигэр «Мин дууһам ыллыыр» диэн ырыа айааччыларга уонна биирдиилээн толорооччуларга өрөспүүбүлүкэтээҕи ырыа күөн күрэһэ үрдүк таһымҥа ыытылынна. Төһө да сарсыардаттан уот бардар, кыттааччылар сценаҕа былыргылыы баян доҕуһуоллаах микрофона суох эт куоластарынан ыллаабыттара төттөрүтүн ураты, истиҥ, кэрэ эйгэни үөскэттэ. Көрөөччүлэр да хас биирдии кыттааччыны убаастаан чуумпуран олорон иһиттибит, бэл сэрэнэн үктэнэн, тыаһа-ууһа суох ааны сабан-аһан сырыттыбыт.
Күөн күрэскэ барыта 40-чэ кыттааччы, ол иһигэр 10 ырыа айааччы Амма, Мэҥэ Хаҥалас, Чурапчы, Таатта, Хаҥалас улуустарыттан уонна Дьокуускай куораттан кытыннылар. Валерий Власьевич репертуарыттан саха норуотун кутун-сүрүн туппут истиҥ иэйиилээх ырыалары үрдүк иэйиилээхтик толордулар, бэйэлэрин сөбүлүүр ырыаларын ыллаан иһитиннэрдилэр.
Үөрүүлээх тэрээһин чэрчитинэн Валерий Ноев олоҕун, айар үлэтин кэпсиир Күннүк Уурастыырап аатынан улуустааҕы кииннэммит уонна Алтаннааҕы олохтоох бибилэтиэкэлэр баай ис хоһоонноох быыстапкалара турдулар.
Маны таһынан Болугуртан анаан-минээн кэлбит коллекционер Марфа Аммосова Саха сирин ырыаһыттарын, ырыа айааччыларын тустарынан үтүмэн элбэх кинигэтэ, ырыанньыктара, кинилэр ырыаларын касеталара, дискэлэрэ барыбытын сөхтөрдө. Эдэр коллекционер Амма лицейин 8 кылааһын үөрэнээччитэ Өркөн Солдатов ааспыт үйэтээҕи сэдэх патефоннара, Валерий Ноев ырыаларын, онтон да атын ырыаһыттар пластинкалара дьон сэҥээриитин ыллылар.
Бу күн Алтаннааҕы В.В. Ноев аатынан “Иэйии” култуура киинэ уонна Алтаннааҕы олохтоох бибилэтиэкэ, эрэдээктэрдэр Алена Захарова уонна Анна Лобанова «Ноевтыын чугдаарабыт» диэн 100 экземплярдаах, чараас тастаах оҕолорго аналлаах ырыа хомуурунньугун сүрэхтээтилэр. Манна Валерий Власьевич “Мин дууһам ыллыыр”, “Күөрэгэй”, “Току-току, ньээм-ньээм”, онтон да атын саха норуота сөбүлээн ыллыыр 13 ырыата киирбит. Хас биирдии ырыа QR-куодтаах, онон сүрэх сөбүлүүр ырыаларын тэҥҥэ ыллаһыахха да, истиэххэ да сөп. Оҕо саас сылынан ырыанньыгы Алтан орто оскуолатын үөрэнээччилэрин дьэрэкээн уруһуйдара киэргэппиттэр.
Дьүүллүүр сүбэҕэ киэн туттар биир дойдулаахтарбыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха сирин ырыа айааччыларын сойууһун чилиэнэ, Христофор Максимов фондатын чилиэнэ Саргылаана Адамова, Арассыыйа уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыската Айталина Афанасьева, итиэннэ Валерий Ноев төрөппүт оҕолоро Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, баянист-хормейстер Валерий Ноев уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна Анастасия Чирикова, итиэннэ Аммабыт талааннаах хормейстера, педагог Мотрена Васильева уонна айар куттаах учуутал Алтана Артемьева үлэлээтилэр.
ЫРЫА АЙААЧЧЫЛАРГА
Анал ааттар кыайыылаахтара: “Истиҥ санаа иэйиитэ” Анисия Яковлева (Мэҥэ Хаҥалас, Майа), “Дууһа ырыата” Анна Дьячковская (Абаҕа) уонна «Иэйэр кут дьүрүскэнэ» Зинаида Трофимова (Амма).
Дипломаннар:
- 3 степеннээх дипломант Петр Ефремов (Бөтүҥ)
- 2 степеннээх дипломант Аман Винокуров (Чурапчы)
- 1 степеннээх дипломант Туйаара Белолюбская (Соморсун)
Лауреаттар:
- 3 степеннээх лауреат Леонид Винокуров (Мэҥэ Хаҥалас, Лоомтука)
- 2 степеннээх лауеат Линда Захарова (Мэҥэ Хаҥалас, Хорообут)
- 1 степеннээх лауреат Михаил Санников (Мэҥэ Хаҥалас, Майа)
Быйылгы күөн күрэс уратыта ырыа айааччыларга эмиэ биирдиилээн толорооччуларга курдук Гран-при үрдүк аата иҥэрилиннэ. Онон дьэ, мелодистарга кылаан кыайыылааҕынан Мэҥэ Хаҥалас улууһун Хорообут нэһилиэгиттэн Петр Сергучев таҕыста уонна Амма улууһун дьаһалтата олохтообут убаһа бирииһинэн наҕараадаланна.
БИИРДИИЛЭЭН ТОЛОРООЧЧУЛАРГА
Бары кыттааччылар анал ааттарынан бэлиэтэннилэр, анал бириистэри туттулар. Холобура, Саргылаана уонна Айталина Саввичналар анал бириистэрин Валерий Ноев уонна Христофор Максимов музыкальнай дискэлэрин эдэр кэскиллээх ырыаһыт Анастасия Черноградская, Мария Петровна Ноева (Шишигина) дьиэ кэргэнин аатыттан оҕолоро туруорбут анал бириистэрин Аммабыт талааннаах ырыаһыта Николай Пухов туттулар. “Бастыҥ доҕуһуолдьут” анал бириис кыайыылааҕынан чахчы даҕаны баяҥҥа иэйэн-куойан оонньуур Мэҥэ Хаҥалас эдэр баяниһа Георгий Попов буолла.
Димломаннар:
- 3 степеннээх дипломант Екатерина Яковлева (Абаҕа)
- 2 степеннээх дипломант Валерий Кириллин (Амма)
- 1 степеннээх дипломант Михаил Санников (Мэҥэ Хаҥалас, Майа)
Валерий Ноев дьиэ кэргэнин туһунан төрөппүт кыыһа Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна Анастасия Чирикова билиһиннэрдэ:
Биһиги убайбынаан бииргэ төрөөбүттэр иккиэбит. Убайым култуура эйгэтигэр олоҕун анаата. Мин математика учууталынан оскуолаҕа 35 сыл үлэлээн кэллим, бэйэм икки оҕолоохпун. Кэргэним тутууга үлэлиир. Оҕолорбут уолбут ньиэп, гаас институтугар үлэлиир, науканан дьарыктанар, техническэй наука кандидата. Кыыспыт экономическай факультеты бүтэрэн бухгалтерынан үлэлиир. Убайым Валерий Валерьевич түөрт оҕолоох. Улахан уоллара Петр Ноев программист идэлээх, Дьокуускайга олорор, үлэлиир. Икки хос сиэн баар: Далан уонна Эрчим. Онон Ноевтары салгыыр ыччаттардаахпыт. Убайым үс кыыстаах. Улахан кыыс Лада юрист идэлээх, орто кыыс Анастасия сүрэх бырааһа, кыра кыыс Валерия Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет устудьуона.
Салгыы тылы Валерий Валерьевич ылла. Кини Ноевтар дьиэ кэргэннэрин аатыттан Амма улууһун уонна Алтан нэһилиэгин дьаһалталарыгар Валерий Ноев аатын үйэтитиигэ наһаа үчүгэй тэрээһини тэрийбиттэригэр, аҕаларын талааныгар сүгүрүйэн ыраахтан-чугастан айаннаан кэлбит бары кыттааччыларга махтанна. Итиэннэ бэйэтин сэмэй бэлэҕин эдэр кэскиллээх баяниска Валерий Кириллиҥҥэ убайын Василий Алексеевич Неустроевы солбуйуо диэн баҕа санаатын этэн, эрэнэн туран туттарда.
Лауреаттар:
- 3 степеннээх лауреат Петр Васильев (Соморсун)
- 2 степеннээх лауреат Линда Захарова (Мэҥэ Хаҥалас)
- 1 степеннээх лауреат Анатолий Гуляев (Мэҥэ Хаҥалас)
Гран-при кыайыылааҕа Амма улууһуттан Владимир Дедюкин улуустааҕы култуура салалтата олохтообут 85 000 солкуобай суумалаах сэртипикээтин күөн күрэс тэрийээччитэ, улуустааҕы култуура салалтатын сүрүн исписэлииһэ, режиссер, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ Раиса Шадринова илиититтэн үөрүүлээх быһыыга-майгыга тутта.
Саха норуотун көмүс куоластаах ырыаһыта Валерий Ноев сырдык аатын үйэтитэн бүгүн Аммабыт улууһугар ырыа куттаах үтүө дьоммут кэлэннэр ырыа түһүлгэтин бэлэхтээбиттэригэр махтанабыт. Валерий Ноев сахалыы тыыннаах сайдам ырыалара көлүөнэттэн көлүөнэҕэ ыллана турдуннар, күннээҕи олохпутугар аргыс, доҕор буоллуннар, — диэн Раиса Николаевна баҕа санаатын тиэртэ.
Дьоро киэһэ күөн күрэс кыайыылаахтарын улахан гала-кэнсиэринэн түмүктэннэ.
Сиһилии хаһыат ютуб ханаалыгар көрөөрүҥ.
Вера ИВАНОВА
- Хаартыскалары күөн күрэс кыттааччыта, “Ырыа кэһиилээх кыттааччы” анал аат кыайыылааҕа
- Василий КРИВОШАПКИН тиксэрдэ.