Ийэ баар буолан Күн сирин көрөбүт. Ийэ олох биэрэр, эмтээх үүтүнэн күндүлүүр, тото аһатар-таҥыннарар, алаһа дьиэни арчылыыр. Ийэ барахсан төрөппүт оҕотугар мэлдьи даҕаны саамай чугас, күндү киһитэ буоллаҕа. Амма Наахара нэһилиэгэр биэс оҕо тапталлаах ийэтэ, элбэх сиэн эйэҕэс эбээтэ Матрёна Павловна Макарова олорор. Бүгүн Сахабыт сиригэр күн күбэй Ийэлэр күннэрэ бэлиэтэнэринэн, нэһилиэкпит биир инники тутар далбар хотунун туһунан сырдатыахпын баҕарабын.
Матрёна Павловна сэтинньи 2 күнүгэр 1956 сыллаахха Лээгигэ күн сирин көрбүтэ. Сэттэ оҕолоох ыал улахан оҕото буолан, кыра эрдэҕиттэн үлэни өрө тутан, ийэтигэр күүс-көмө буолан оскуола аанын 1963 сыллаахха атыллаабыта. Үөрэххэ баҕалаах кыыс оскуолаҕа дьаныһан ситиһиилээхтик үөрэммитэ. 6-с кылааһы бүтэрбит сылыгар, Лээгини көһөрбүттэрэ. Инньэ гынан Чакырга кэлэн 8-с кылааһы бүтэрбитэ. Онтон Амма орто оскуолатыгар киирэн үөрэнэн, бүтэрээт «Амма» совхоз Өнньүөстээҕи отделениетыгар ыанньыксыттыы тахсыбыта. Үөрэххэ баҕалаах 20-лээх эдэркээн кыыс 1976-77 сыллаахха Амма Наахара аҕыс кылаастаах оскуолатын интернатыгар иитээччинэн, онтон детсад иитээччитинэн үлэлээн үөрэх эйгэтин салаатыгар эрэллээхтик үктэнэр. 1976 сыллаахха Спартак Павлович Макаровка кэргэн тахсан икки оҕолонон баран, Бүлүү педучилищетыгар үөрэнэ киирэр. 3 сыл үөрэнэн кыһыл диплому туппутунан, улахан кыыһын Саргылаананы көтөхпүтүнэн дойдутугар кэлэн күн бүгүҥҥэ диэри оскуолаҕа үлэлии сылдьар. Ыал ийэтэ үөрэххэ баҕата өссө күүһүрэн 1986 сыл СГУ-га кэтэхтэн үөрэнэн, саха тылын уонна литературатын учуутала буолар. 2000 сылтан сүүрбэ сыл устата Амма Наахара орто оскуолатыгар үрдүк таһаарыылаахтык дириэктэрдиир.
Кини дириэктэрдиир кэмигэр Өнньүөскэ 2013 сыл саҥа таас оскуола тутуллан үлэҕэ киирэр. Эдэр сааһыттан барыга көхтөөх ийэ нэһилиэккэ общественнай сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн талыллан үлэлиир. Матрёна Павловна хаһан да, ханнык да үлэттэн туора турбатаҕа. 2017 сылтан Амма Наахараҕа «Арассыыйа ийэлэрэ» хамсааһын куратора, нэһилиэк депутата, 2002-2008 сылларга улуус депутатынан талыллан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Быйыл саас кулун тутарга Саха өрөспүүбүлүкэтин депутаттар иккис съезтэригэр дэлэгээтинэн талыллан кыттыыны ылбыта. Үлэнэн дьоллонон олорор тапталлаах ийэ Матрена Павловна өй-санаа укулааттаах учуутал идэтин таһынан айар үлэлээх. 2000 сыл «Амма Наахара орто оскуолатын историятыттан», 2010 сыл «Өрөгөйдөөх үбүлүөйгүнэн, тапталлаах оскуолабыт!», 2011 сыл «Петр Ионович Яковлев», 2023 сыл «Амма-Наахара нэһилиэгэ сэрии сылларыгар» кинигэлэр автордара буолар. «Кыайыы ийэлэрэ» диэн Амма улууһа таһаарбыт кинигэтигэр Амма Наахара ийэлэрин көмүс бөрүөтүгэр тиһэн үйэлээх үлэни оҥорсубута. «СӨ үөрэҕириитин туйгуна», «РФ уопсай үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ», «СӨ үөрэҕириитин Үтүөлээх үлэһитэ», «СӨ үөрэҕириитин Бочуоттаах бэтэрээнэ», «Aмма киэн туттуута» бэлиэ хаһаайына, Амма Наахара нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, РФ «Директор года-2019», «Үөрэх эйгэтигэр сүҥкэн кылаатын иһин» РФ, СӨ, Амма улууһун бэлиэлэрин хаһаайыннара Матрёна Павловна Макарова аны ырыаһыт ааттааҕа, спортсмен бэрдэ, сүбэһит мааныта киһи буолар. Макаровтар оҕолоро, сиэннэрэ эбээлэрин удьуордаан учуутал, педагог идэтин баһылаатылар. Саргылаана Амма улууһун үөрэҕин салаатын биир бастыҥ исписэлииһэ, икки оҕо Марина Амма Наахара орто оскуолатын иитэр үлэҕэ дириэктэр солбуйааччытынан, Данил ОБЖ уонна физкультура учууталынан үлэлииллэр-хамныыллар.
Сиэннэр эмиэ эбэлэрин туйаҕын хатаран эрэллэрэ биһигини үөрдэр. Улахан сиэн Дайаана педагог-психолог идэтин баһылаан Үөһэ Бүлүүгэ үлэлээн эрэр. Сандаара нуучча тылын уонна литература учууталын идэтигэр уһуйулла сылдьар. Кэрэ куоластаах «Чэлгийээнэ» эбээлэр түмсүүлэрин ырыаһыта Матрёна Павловна эбии араас чуорааннары хомуйар идэлээх «Эгэлгэ» коллекционердар түмсүүлэрин биир тутаах киһитэ буолар. Күн күбэй ийэ Матрёна Павловна таһаарыылаах үлэтэ, сахалыы нус-бааччы толкуйа дьиэ кэргэн сайдар, кэҥиир туххатыйбат тутааҕа буолар. Үөрүү-көтүү үөскүүр үөрүүлээх уйата, оҕолор-сиэннэр үтүмэн ситиһиилэрэ биир Ийэҕэ, эйэҕэс Эбэҕэ түмүллэн эйэлээх олоҕу түстээтин, Эйиигин убаастыыр киһибитин Матрёна Павловнаны уһун үйэлээтин, этэҥҥэ буолууну арчылаатын диэн бу үөрүүлээх Ийэ күнүгэр баҕа санаабын анаатаҕым буоллун!
Ирина КОРЯКИНА-ОЛЕСОВА