Амма тимир уустарын түмсүүтүн салайааччыта Роман Алексеев уонна тимир ууһа Александр Карамзин Москва куоракка норуоттар икки ардыларынааҕы «Клинок» быыстапкаҕа баран кэллилэр.
Үгэскэ кубулуйбут, дойду бары таһымнаах тимир уустара кэлэн бэйэлэрин маастарыстыбаларын көрдөрөр норуоттар икки ардыларынааҕы «Клинок» быыстапкаҕа баран кыттар былаан биһиги түмсүүбүт быйылгы сыллааҕы былааныгар баар этэ. Уустар элбэх быыстапкаларга сырыттахтарына, атын уустары кытта көрсөн кэпсэтэн, үлэлэрин көрдөхтөрүнэ сайдаллар. Онон быйыл хайаатар да кыттыахха диэн Чапчылҕантан Александр Карамзины кытта Москваҕа айаннаабыппыт. Сырыыбыт билсии курдук буолла. Манна кыттарга кыттааччы хайаатар да 60-тан итэҕэһэ суох бэйэтэ оҥорбут быһахтаах буолуохтаах, ону тэҥэ балайда суумалаах усунуос төлүүгүн, павильон арендата эмиэ төлөнөр. Быһатын быыстапка коммерческай диэххэ сөп. Олорор, аһыыр сирин эмиэ барыта бэйэҕиттэн. Онон мин саныахпар саҥардыы саҕалыыр уус кыттарыгар уустук. Ол эрээри бэйэтин быһах оҥорор ууһунан ааҕынар киһи бу «Клинок» быыстапкаҕа кыттыан наада эбит. Тоҕо диэтэр эппитим курдук манна араас омук уустара, ону сэргэ дойдубут ааттаах уустара бары кыттан бэйэлэрин оҥоһуктарын аҕалан көрдөрөллөр. Онон элбэҕи билиэххэ, үөрэниэххэ сөп. Манна быһах араас көрүҥүн барытын тутан-хабан билсэҕин. Ол курдук быыстапкаҕа сылдьан көрдөххө, быһах туохха туттулларынан, араас көрүҥҥэ көрүү буолар эбит. Холобура хонууга, куукунаҕа, туристарга, ону таһынан сүгэ курдук эмиэ туттар улахан кээмэйдээх быһахтар бааллар. Саамай интэриэһинэйэ хайа уус быһаҕа сытыытын быһаарыы буолар. Ол курдук быаны, кумааҕыны, хаптаһыны бириэмэҕэ быһан быһах биитин тургуталлар.
Биһиги Александрдыын быыстапкаҕа барарбытыгар улууспут баһылыга Степан Николаевич Кузьмин, социальнай боппуруостарга солбуйааччыта Ньургуйаана Ивановна Илларионова, култуура уонна норуот айымньытын управлениетын салайааччыта Иван Федорович Иванов сүбэ-ама буолбуттара, хайдах да баран көрөн-билсэн кэлэрбитигэр эппиттэрэ. Эһиил хайаатар да кыттыахпытын наада. Бу бара сылдьан билэн кэлбиппитинэн, саха быһаҕа элбэх омук дьонун интэриэһиргэтэр эбит. Бары кэлэн бэркэ ыйыталастылар. Онно бэлиэтээн көрдөхпүнэ киин Арассыыйа бэрэстэбиитэллэрин быһах хатана интэриэһиргэтэр эбит. Онтон биһиги быһаҕы ханна баҕарар түгэннэргэ туттарбыт, онно табгыстааҕын көрөн ордоробут. Ону быһааран биэрдибит, кэпсээтибит. Атын регионнар саха быһаҕын эмиэ оҥорор буолбуттар эбит. Биир үксүн араас күрэхтэргэ бастыырын уонна анал байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбытыгар быһаҕы харысхал, көмүскүүр күүс курдук буоларын иһин сэргииллэр. Саха быһаҕар убаастабыллаахтык сыһыаннаһаллар. Биһиги биир дойдулаахпыт, Эмистэн төрүттээх, билигин Намҥа олорор Александр Михайлов быыстапкаҕа иккис степеннээх дипломант буолла.
Кэлэр быыстапкаҕа кыттарга үчүөйдүк бэлэмнэниэхпитин наада. Онно холобура, сценаттан саха быһаҕа туохха аналлааҕын көрдөрүөххэ сөп. Сахабыт сирин барытын билиһиннэрэр гына оҥостуохха наада. Хомуспутун эмиэ аҕалан көрдөрүөххэ, урукку археологическай хаһыылартан булуллубут оҥоһуктары аҕалан көрдөрүөххэ сөп этэ. Уустар быыстапкаҕа кыттыыларыгар урбаан министиэристибэтэ, тимир уустарын сойууһа күүс-көмө буолар эбит. Субсидия биэриитигэр өйөбүл буолар. Быыстапка бүтэһик күнүгэр Госдума дьокутаата Федот Семенович Тумусов кэлэ сылдьан биһигини бэйэтигэр ыҥырбыта уус уолаттарга соһуччу буолла. Дьэ онон Судаарыстыбаннай Думаҕа уус уолаттар Владимир Калачев уонна Арсан Семенов, Александр Михайлов буолан сырыттыбыт, кыһалҕаларбытын билиһиннэрдибит. Федот Семенович истэн баран бары өттүнэн өйүүрүн биллэрдэ. Холобура болгуо оҥорон көрдөрүөххэ диэн этиибитин ылынна, интэриэһиргээтэ. Киниэхэ Чапчылҕан нэһилиэгиттэн Игнатий Устинов оҥорбут чокуур таастаах хататын бэлэхтээтибит. Өссө Саха сирин бэрэстэбиитэлистибэтигэр эмиэ көрсүһүү буолла. Манна биһигини бэрэстэбиитилэстибэ салайааччытын бастакы солбуйааччы Сафонов Александр Дмитриевыһы кытта көрүстүбүт уонна кэлэр сайын Москваҕа, Коломенскайга ыытыллар сахалары ыһыахтарын туһунан кэпсэттибит. Билэргит курдук ыһыаҕы аммалар ыытыахтаахпыт. Ыһыах биир уратытынан сахалар хайдах тимири уһааран таһааралларын билиһиннэрии буолуон наада диэн Ньургуйаана Ивановна этиитин тириэртибит , «Клинок» быыстапкаҕа уһаарыыны эмиэ көрдөрүөххэ наада этэ диэн эппиппитин өйөөтө, туох кыалларынан көмөлөһүөм, быыстапка тэрийээччилэрин кытта кэпсэтиэм диэн санаатын тириэртэ. Түмүккэ улуус аатыттан Олоҥхобут ыһыаҕар анаан оҥоһуллубут Амма символларын бэлэхтээтибит.
Өссө бу бара сылдьан Александр Михайлов этии киллэрэн, көҕүлээн аатырбыт, аан дойду таһымнаах бүрээт скульптора Жигжит Баясхаланов мастарыскыайын, Москва анныгар баар титанынан уһанар уус мастарыскыайын көрдүбүт. Улахан уустар хайдах тэринэн үлэлии олороллорун, таһымнарын көрөн бэркэ сөхтүбүт, астынныбыт. Онон түмүктээн эттэххэ олус туһалаах, көмөлөөх сырыы буолла» , — диэн Роман Александрович сырдатта.
Дьокуускайга кэлэн баран СӨ култуураҕа уонна дуохуобунай сайдыыга министиэристибэтигэр сылдьан миниистир Афанасий Ноевы кытта көрсөн сырыыларын туһунан кэпсээтилэр, быыстапка туһунан билиһиннэрдилэр.
«Амма олоҕо» хаһыат